Plotseling slechter zien kan allerlei oorzaken hebben. Soms komt het door een oogziekte die snel erger wordt, zoals glaucoom of een netvliesloslating. Het kan ook ontstaan door een ongeluk of een medische aandoening zoals diabetes. Wat de oorzaak ook is, het resultaat is vaak hetzelfde: je merkt dat je in korte tijd veel minder kunt zien dan voorheen. Dat kan variëren van waziger zicht tot het volledig wegvallen van bepaalde delen van je gezichtsveld. Als je eerder nog wat kon zien en dat nu grotendeels kwijt bent, kan dat als schokkend ervaren worden..
Wat voel je als je zicht ineens veel slechter wordt?
Het is normaal als je je in het begin overdonderd voelt. Je bent misschien bang, onzeker of verdrietig. Dingen die voorheen moeiteloos gingen, kosten ineens veel moeite of lijken zelfs onmogelijk. Je kunt ook merken dat je sneller moe bent of prikkelbaar, juist omdat je hoofd constant bezig is om informatie op een andere manier te verwerken. Voor veel mensen komt er ook een gevoel van verlies bij kijken. Je raakt immers een belangrijk deel van je vertrouwde manier van leven kwijt. Maar het is belangrijk om te weten dat je er niet alleen voor staat. Er zijn manieren om weer grip te krijgen op je leven, ook al ziet dat leven er anders uit dan je gewend was.
Wat doet deze verandering met je mentaal en emotioneel?
Het verliezen van zicht is niet alleen een lichamelijke verandering, het raakt ook je gevoel van eigenwaarde, vrijheid en zelfstandigheid. Je kunt je afgesloten voelen van de wereld, of het gevoel hebben dat je niet meer mee kunt doen zoals vroeger. Twijfel, frustratie en verdriet liggen dan al snel op de loer. Toch kan deze fase, hoe moeilijk ook, ook het begin zijn van een nieuw soort kracht. Juist door het verlies leer je opnieuw vertrouwen op je andere zintuigen en op jezelf. Veel blinden en slechtzienden ontdekken uiteindelijk dat ze veerkrachtiger zijn dan ze dachten. Het is geen makkelijke weg, maar wel een weg waar je veel op kunt winnen: zelfvertrouwen, verbondenheid en hernieuwde doelen. Ik spreek uit ervaring.
Wat kun je concreet doen als je zicht plotseling sterk achteruitgaat?
De eerste stap is: erken wat er met je gebeurt. Je hoeft niet direct alles te accepteren, maar durf hulp te vragen. Een revalidatietraject voor blinden en slechtzienden kan je leren hoe je opnieuw je weg vindt in huis, op straat en in sociale situaties. Je leert daar werken met hulpmiddelen, zoals een taststok, braille of spraaksoftware op je telefoon en computer. Dit soort praktische vaardigheden maken je weer onafhankelijker.
Daarnaast is het goed om in contact te komen met anderen die hetzelfde meemaken. Er zijn gespreksgroepen, lotgenotenbijeenkomsten en communities waar je ervaringen kunt delen en inspiratie opdoet. Zo merk je dat je niet de enige bent en dat het leven als blinde of slechtziende niet ophoudt, maar juist op een andere manier doorgaat.
Er zijn ook veel technologische mogelijkheden die je leven makkelijker maken. Van sprekende apps tot slimme brillen en navigatiehulp: elke dag komen er nieuwe middelen bij. Vaak kun je ze uitproberen via organisaties die gespecialiseerd zijn in leven met een visuele beperking.
Misschien wel het belangrijkste: gun jezelf de tijd. Verlies van zicht betekent niet het einde van je zelfstandigheid of plezier in het leven. Het betekent een nieuw begin, waarin je leert leven vanuit andere zintuigen, met andere hulpmiddelen en vaak ook met een sterker gevoel van verbondenheid met jezelf en met anderen. Je hoeft het niet alleen te doen. En geloof me: er komt een moment dat je merkt hoeveel er nog mogelijk is.
Blijven leven met vertrouwen, ook als je zicht verdwijnt, is niet eenvoudig. Maar het is wel mogelijk. Met geduld, goede begeleiding en de juiste hulpmiddelen kun je je leven opnieuw inrichten op een manier die bij jou past. En soms, juist als je gedwongen wordt om anders te kijken, zie je dingen die je eerder nooit opvielen.
