Bergwandelen is actief buiten bezig zijn in de frisse berglucht. Met je rugzak op verken je bergpaden over alpenweiden en rotsachtig terrein, maar ook kom je grashellingen en sneeuw tegen.
Bergwandelen is geschikt voor jong en oud, beginner of gevorderd. Ook voor wandelaars met een visuele beperking is het een unieke ervaring die je niet gauw zult vergeten. Tijdens het wandelen in de bergen maak je je hoofd leeg en ervaar je de rust en ruimte die de omgeving je biedt.
Bergwandelen met blinden en slechtzienden
Tijdens de zomer van 2024 werd ik geattendeerd op een activiteit van Wendy Coomans. Het ging om een reis waar blinden en slechtzienden samen met ziende begeleiders konden gaan bergwandelen in het Ötztal bij Sölden in Oostenrijk. Aangezien ik graag en veel wandel, leek me het leuk om hier eens kennis mee te maken. Op de website van Wendy las ik dat er dagelijks 4 tot 6 uur gewandeld wordt. Je moet wel van een uitdaging houden en iedere dag wandel je met een andere buddy die je bij de tocht begeleidt.
Kennismaking
Er was al een groep gegadigden die in september wilde gaan en er was nog plaats vrij voor één blinde of slechtziende. De groep wilde op een zondag in juni elkaar ontmoeten in Den Bosch, dan kon men met elkaar kennismaken. Ook zou er dan een proefwandeling worden gemaakt om te kijken hoe de blinden en slechtzienden graag begeleid willen worden en/of de begeleiders deze hulp wilden en konden bieden.
Tijdens de kennismaking ontmoette ik diverse deelnemers aan de reis en mijn gevoel bij de groep was goed. Leuke, aardige mensen met wie ik best een week vakantie zou kunnen vieren. Voor verschillende mensen zou het de eerste keer zijn dat ze met deze reis mee zouden gaan. Dat gold ook voor mij. Ik vroeg me af of mijn conditie voldoende zou zijn om de uitdagingen van deze reis aan te gaan, maar volgens de organisatie was deze goed genoeg. En dus heb ik me aangemeld.
Op reis
Zondag 15 september reden we met de deelnemers en begeleiders in verschillende auto’s naar Sölden in Oostenrijk. We verbleven er in verschillende appartementen waarbij een buddy en een blinde of slechtziende samen in een appartement verbleven. Wendy regelt de bergwandelingen en de accommodatie. Het stond je vrij om de tijd na het wandelen te besteden op een manier zoals jij dat zelf wil.
Zo kan je zelf beslissen of je je maaltijden in het appartement wil maken en eten, of dat je liever uit gaat eten. De meeste mensen besloten om zelf het ontbijt in het appartement te nuttigen en de lunch daar te bereiden en mee te nemen als we de bergen in zouden gaan. Daarnaast wilde onze groep ’s avonds liever uit eten dan zelf koken. Gedurende de week werden er voor de groep diverse restaurants gereserveerd. Naast de wandelingen en het gezamenlijk dineren in de restaurants werden er geen gezamenlijke activiteiten georganiseerd.
Inloopwandeling
Op de eerste dag van onze vakantie regende het in het dal, maar voor de inloopwandeling namen we de gondel naar boven (naar 2283 meter) waar het sneeuwde. We begonnen de wandeling dus in de sneeuw, met een afdaling van ca. 100 hoogtemeters over een smal pad. Dat zigzagde naar beneden naar een brede grintweg waar we weer naast elkaar konden lopen. Nadat we een tijdje op die bredere weg hadden gelopen kwamen we weer op een smal pad, met rotsen, stenen, wortels en andere ongemakken die je in de bergen tegen kunt komen. Dat pad daalde en steeg afwisselend, het ene stuk steiler dan het andere. En alles in de sneeuw! Het laatste stuk konden we weer wat ontspannener lopen, over een stuk stijgend asfaltweg naar een andere gondel, waarmee we de afdaling naar het dorp deden. Alles bij elkaar hadden we ca. 10 km gelopen, met ongeveer 300 meter stijging en 345 meter daling.
Voorbereiding bergwandeltochten
De wandeltochten werden dagelijks voorbereid door Wendy zodat de groep veilig op pad kon gaan. De wandelingen varieerden in hoogte (van 300 tot 700 hoogtemeters), lengte (8 tot 12 km.) en locatie. Dagelijks trokken we er goed voorbereid op uit: voldoende water en proviand, laagjes kleding en zin om weer een nieuwe omgeving te gaan ontdekken.
Mijn ervaring
Bergwandelen is echt iets anders dan wandelen in Nederland. Bergwandelen zonder zicht is een intense, unieke ervaring. Waar de meeste mensen de pracht van het landschap visueel in zich opnemen – de hoge pieken, diepe valleien en verre horizonnen – ontdek ik diezelfde wereld via mijn andere zintuigen. Het gevoel van de frisse berglucht, de zon in mijn gezicht en het gevoel van het ongelijke pad onder mijn voeten maken deel uit van mijn beleving. Tijdens de wandelingen werd mijn conditie vaak op de proef gesteld.
Bergwandelen als blinde is niet onmogelijk, maar brengt zeker extra uitdagingen met zich mee. Bergen zijn zelden vlak, en het terrein kan variëren van rotsachtig en steil tot gladde grashellingen en smalle bergpaden. Voor mij als blinde wandelaar is het lastig om te voelen wat er voor je ligt zonder direct risico te lopen op struikelen of vallen. Een bergstok kan helpen om obstakels te voelen voordat je er tegenaan stoot. Bergpaden kunnen plotseling veranderen van stabiele grond naar grind, losse stenen of gladde modder. Zonder zicht kun je niet direct inschatten wat je voeten te wachten staat, wat het moeilijk maakt om je voor te bereiden.
Jouw ziende begeleider beschrijft wat er voor je ligt, zoals een steile klim of een smalle doorgang, en kan je helpen navigeren. Je kunt de arm of rugzak van je begeleider vasthouden en/of gebruik maken van een wandelstok om samen synchroon te blijven bewegen. Bij iedere stap voel je eerst of deze voldoende steun heeft voordat je je voet definitief neer zet. Hierdoor ben je voortdurend alert en dat vergt de nodige mentale energie. Bij het klimmen doe je voortdurend een beroep op je conditie en concentratie. Dit maakt het bergwandelen veel zwaarder dan normaal wandelen.
Gedurende de wandelingen leerde ik steeds meer vertrouwen op de steun van mijn begeleider en mijn eigen lichaam. Ik kreeg een beter oriëntatiegevoel en wist steeds beter mijn voeten te plaatsen. Ook leerde ik in mijn eigen tempo om hellingen te beklimmen, waardoor ik het langer vol kon houden. Bij de wandeling speelt je begeleider een belangrijke rol om je veilig over deze paden te begeleiden. De begeleider is iemand die de route duidelijk kan aangeven maar ook geduldig is en goed kan communiceren.
Verschil tussen bergwandelen en wandelen
Bergwandelen is een totaal andere ervaring dan gewoon wandelen. Waar wandelen over het algemeen plaats vindt op vlakke, goed onderhouden paden, is bergwandelen fysiek veeleisender vanwege het steile, ruwe terrein. Het kost meer kracht en balans om over stenen en hellingen te lopen, en de constante verandering in hoogte voegt een extra uitdaging toe. De onvoorspelbaarheid van het terrein betekent dat je constant moet anticiperen en aanpassen. Dit vergt veel energie.
Conclusie
Bergwandelen als blinde is zeker een uitdaging, maar ook een bijzondere manier om de natuur op een andere manier te ervaren. Bergwandelen vraagt om een goede conditie, enige ervaring in bergwandelen en sterk vertrouwen in je andere zintuigen en je begeleider. Met de juiste voorbereiding, hulpmiddelen en begeleiding is het echter mogelijk om de schoonheid van de bergen te voelen, horen en ruiken.
Alhoewel het voor mij fysiek en mentaal flink zwaar kon zijn, hield ik er een goed gevoel aan over. Ik heb geleerd om mijn grenzen te verleggen. Mijn oriëntatiegevoel is verbeterd en ik heb genoten van de natuur en de frisse berglucht. Mijn begeleiders hebben dit enorm gestimuleerd.