Dining in the dark
In restaurant Ctaste aan de Amsteldijk in Amsterdam kun je eten in het pikkedonker en dat is een heel andere ervaring dan eten in een ‘normaal’ restaurant. Van begin tot eind zit je in een volledig donkere ruimte en je wordt bediend door visueel beperkte mensen. Hoe eet je als je je niet kunt oriënteren? Op deze manier kun je ervaren wat blinden en slechtzienden elke dag meemaken. Je ziet in het restaurant geen hand voor ogen, en dan wordt eten een compleet nieuwe ervaring. Wat je eet, drinkt en hoe de dinerzaal eruit ziet, blijft tot het einde een geheim.
Je zal het maar hebben: blindheid of slechtziendheid. In Nederland zijn 76.000 blinde en 222.000 slechtziende mensen. Een goede reden om ziende mensen te laten ervaren hoe het is te leven met deze beperking. Bij restaurant Ctaste is het volledig donker: communiceren, proeven, horen, ruiken en voelen ga je hier totaal anders ervaren. Een kans om voor één avond in de beleveniswereld van een blinde of slechtziende te stappen. Bijzonder is ook nog dat je bij Ctaste wordt bediend door mensen met een visuele beperking. Het zijn allemaal blinden of slechtzienden die feilloos de weg weten te vinden in het pikdonkere restaurant.
Polonaise
Na binnenkomst in het restaurant word je welkom geheten en krijg je een toelichting over hoe het gaat werken deze avond. Gasten krijgen de vraag om alle lichtgevende apparatuur in een kluisje bij de garderobe te leggen. Telefoons, smartwatches, aanstekers: allemaal verboden in het restaurant.
Nog voor we het donkere restaurant in gaan, stelt ober Giovanni zich aan ons voor: hij is onze gastheer deze avond. Hij is blind en weet precies zijn weg te vinden in het café en het restaurant. Hij vertelt dat we in het restaurant niet zomaar mogen gaan lopen – dat zorgt immers voor botsingen – en zijn naam mogen roepen om naar het toilet te worden gebracht.
Als iedereen klaar is ga je met je gezelschap onder begeleiding van een van de blinde of slechtziende obers naar je tafel. Je wordt in een polonaise het donker in geleid, met de ober voorop. Dat kan ook niet anders, want vanaf het moment dat je door de zwarte gordijnen naar de eetzaal loopt, is het aardedonker. Giovanni brengt ons rechtstreeks naar de juiste tafel. Hij plaatst elk van ons achter een stoel en raadt aan dat we de hele avond braaf blijven zitten.
Eten
Het voorgerecht komt op tafel. Een bord wordt voor ons neergezet en de ober leidt onze hand naar het bord en bestek, zodat we weten waar het ongeveer staat. Ook het drankje dat we besteld hebben wordt bij ons neergezet. In het begin is het zoeken naar je bestek en bord, hoe je het best je glas water vult, hoe je dingen snijdt, hoe (vol) je je vork laadt. Al snel voelt het rond de borden nat. Blijkbaar is er iemand iets te enthousiast geweest bij het inschenken van een glas water…
Het eten valt regelmatig van je vork of je steekt met een gevulde vork tegen je kin in plaats van in je mond. Hoe weet je wanneer je bord leeg is? Als het lijkt alsof je alles op heb, ga je even voelen op en rond je bord en blijkt dat er nog flink wat brokjes voedsel op en rondom je bord ligt verspreid. Gelukkig zitten we allemaal in hetzelfde schuitje. Niemand ziet je morsen, met je handen door je bord wrijven en de stukjes die je onderweg tegenkomt alsnog oppeuzelen.
Hoe langer je aan tafel zit in de donkere zaal, hoe meer je je bewust bent van het feit dat je écht niets kunt zien. Je hoort mensen om je heen giechelen en steeds harder praten – omdat je in het donker geen referentiekader hebt kunnen je hersenen geen inschatting maken van de afstand. Doordat de gasten letterlijk in het duister tasten, beleven zij de smaken en geuren nog intenser. Omdat je tijdsbesef verliest, lijkt de avond uren te duren.
Naar het toilet
Eén ding is heel belangrijk als je te gast bent bij Ctaste: ga niet zomaar door het restaurant lopen. Je ziet zelf immers niks en de bediening loopt rond met eten en drinken. Moet je toch even naar de wc? Roep dan de bediening erbij. Dan ga je in een tweepersoonspolonaise naar een speciaal schemertoilet.
Na ruim twee uur is het tijd om terug te gaan naar de verlichte barruimte. Het is weer even wennen om geconfronteerd te worden met het felle licht. Aan het einde van de avond toont een presentatie op een tabletscherm in de bar de gerechten die je hebt gegeten.
Bijzondere avond
“Het was een bijzondere ervaring”, is onze conclusie over het dineren bij Ctaste. Je beseft hoe zwaar het moet zijn voor blinden en slechtzienden, die hun hele leven met deze beperking moeten leven. En hoe knap het is dat de visueel beperkte obers de gehele avond zo positief en vrolijk blijven, terwijl je zelf een frustrerende avond beleeft waarin je de controle uit handen geeft en je letterlijk en figuurlijk geen hand voor ogen ziet.
Een bezoekje bij Ctaste in Amsterdam is altijd een goed idee voor families of vriendenclubjes met een blinde of slechtziende in hun midden. Maar ook voor een bedrijfsuitje, feestje of om gewoon zomaar lekker te gaan uit eten. In Breda zat van 2016 tot 2020 ook een blind-dining restaurant, restaurant ZWART, maar als gevolg van de coronacrisis is ZWART inmiddels gesloten.